محو نحو

[1]. هو علم یبیّن مفاهیم مفردات الکلمات من حیث المادة، و صُنِّف فیه کتبٌ کثیرة کقاموس اللغة و صحاح اللغة و المصباح المنیر (علوم العربیّة، ج2، ص8).

[2]. هو صیاغ کلمة من کلمة اخرى مع وحدة المادة و اختلاف الهیئة، و هو فى الاکثر یذکر فى ضمن الصرف، و لأبى نصر الباهلى و ابى الولید المهدوى کتاب اشتقاق الاسماء(علوم العربیّة، ج2، ص8).

[3]. هو العلم بکیفیة نقش الکلمات العربیة، و یقال له رسم الخط، صُنّف فیه کتب، منها ما فى آخر شافیة ابن الحاجب، و قد یطلق على العلم بکیفیة الخطاب مع طبقات الناس فى المکاتبة و المراسلة و رعایة مراتبهم فى الخطاب الکَتبى، و اوفى المولَّفات فى هذا الفن، کتابُ دُستور الکاتب فى تغییر المراتب تالیف محمد بن هندوشاه النخجوانى (ر.ک: جامع الدّروس العربیّة، ج2، ص135).

[4]. هو علم یبحث فیه عن المصنفین لعلوم العربیة و من نشأ فیها، و فى هذا الفن مصنفات، منها نزهة الألِبّاء فى طبقات الادباء لعبد الرحمان الانبارى، و بُغیة الوعاة فى طبقات النحاة لعبد الرحمان السیوطى (علوم العربیّة، ج2، ص10).

[5]. هو العلم بجهات الکلام المنظوم و اوزانها و تناسب اعجاز الأبیات (علوم العربیّة، ج2، ص10).

[6]. علم باحثَ عن أحوال الکلمات الشعریة لا من حیث الوزن والقافیة بل من حیث حسنها وقبحها من حیث أنها شعر.

[7]. هو العلم بالقراءات المشهورة و الشاذة المرویة عن الصحابة و التابعین و معرفة اختلافهم فى القراءة، و صُنّف فیه کتب کثیرة مذکورة فى کشف الظنون، اشهرها النشر فى القراءات العشر تالیف ابى الخیر محمد بن الجزرى (علوم العربیّة، ج2، ص9).

[8]. هو العلم بالوقوف و اداء الحروف بصفاتها من المخارج على لهجة العرب (علوم العربیّة، ج2، ص9).

[9]. هو العلم بکیفیة ثبت الشروط و العقود و المعاملات الشرعیة و العرفیة و غیرها. این علم در روزگار کنونی به نام ترقیم» شناخته می‌شود که همان ویراستیاری متون با علائم و نشانه هاست (علوم العربیّة، ج2، ص9).

[10]. المثل، کلامٌ موجز صدر من قائل فى حادثة و نُقِلَ فى مثلها بالمناسبة من دون تغییر بل على نحو الحکایة، و اشهر المصنَّفات فى هذا الفن، کتاب مجمع الامثال لابى الفضل النَّیسابورى، و احسنها الذى الف فى عصرنا الامثال النبویة لمحمد الغروى (علوم العربیّة، ج2، ص8).
 

فایل پی دی اف
 

فیلم آموزشی

کانال ایتا ما:@mahvnahv

[1]. اگر از قَدَّم متعدّی گرفته شود، اسم مفعولی (مقدَّمة) خوانده می شود، و اگر از قدّم لازم (به معنای تَقَدَّم)، گرفته شود، مقدِّمة خوانده می شود.

[2]. ر.ک: جامع الدروس العربیّة، ج1، ص7.

[3]. حیث، ظرف مکان است که در اصل استعمال باید به جمله اضافه شود و همواره مبنی بر ضمّ است، اما در لسان متأخّرین گاه به مفرد نیز اضافه می شود، که در این صورت می‌توان آن را مبنی بر ضمّ ندانست و به آن نقش اعرابی داد.

[4]. خالَجَ (یُخالج): راه یافتن معنا و مقصود در جان آدمی.  

[5]. العَرَب (خلاف العجم؛ اسم جنس جمعیّ): امّةٌ من النّاس سامیّة الأصل، کان منشؤُها شبهَ جزیرة العرب، و النسبة إلیهم عَرَبیّ‏ّ (تنبیه: لیس الأعراب جمعاً لعَرَب). أعرَبَ کلامَه، إذا لم یلحن فى الإعراب، فأمّا الأمَّة التى تسمَّى العربَ فلیس ببعیدٍ أن ی سمِّیت عَرَبا من هذا القیاس لأنَّ لسانَها أعْرَبُ الألسنة، و بیانَها أجودُ البیان. مفردِ اسم جنس جمعیِ عرب»، عربیّ» است. همچنین عربیّ»، منسوب به عرب» نیز هست.

الأعراب (اسم جنس جمعیّ): سُکّانُ البادیة خاصَّةً، النَّسَبُ إِلى الأَعْرابِ: أَعْرابِیٌّ، و الأَعارِیبُ: جمع الأَعْرابِ. قال سیبویه: إِنما قیل فی النَّسب إِلى الأَعْراب، أَعْرابیّ، لأَنه لا واحدَ له على هذا المعنى. اعراب نیز اسم جنس جمعی است که مفرد و منسوبش، اعرابیّ» میشه (ر.ک: الصحاح، معجم مقاییس اللغة، لسان العرب، تهذیب اللغة، المنجد، ذیل ع ر ب).

[6]. السماع هو الأصل الأول من الأصول النحویة، و هو عبارة عن نصوص اللغة التى ارتضاها علماء العربیة، و حافظوا علیها، و التزموا بها (ر.ک: أصول النحو عند السیوطی بین النظریة و التطبیق، ص53).

[7]. (عَجُمَ) بالضَّمّ (عُجْمَةً) فَهُوَ (أَعْجَمُ) و الْمَرْأَةُ (عَجْمَاءُ) وَ هُوَ (أَعْجَمِیٌّ) بِالْأَلِفِ عَلَى النِّسْبَةِ للتَّوْکِیدِ، أَیْ غَیْرُ فَصِیحٍ وَ إِنْ کَانَ عَرَبِیّاً و جَمْعُ (الْأَعْجَمِ)، (أَعْجَمُونَ، و أعاجم)، و جَمْعُ (الْأَعْجَمِیِّ) (أَعْجَمِیُّونَ) عَلَى لَفْظِهِ أَیْضاً (ر.ک: المصباح المنیر، تاج العروس، ذیل ع ر ب).

فایل پی دی اف
 

فیلم آموزشی

کانال ایتا ما:@mahvnahv